นางดวงกมล เจียมบุตร ผู้อำนวยการสถาบันสถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือจีไอที เปิดเผยว่า ในการประชุมสามัญประจำปีของสมาพันธ์อัญมณีและเครื่องประดับโลก (CIBJO) เมื่อเร็วๆนี้ได้มีการรายงานและตั้งข้อสังเกตว่าในปัจจุบันพบปริมาณเพชรสังเคราะห์เพิ่มขึ้นในท้องตลาดเป็นอย่างมาก โดยการนำอัญมณีชนิดอื่นที่มีลักษณะคล้ายเพชรมาใช้เลียนแบบเพชร โดยอัญมณีเลียนแบบจะมีทั้งกลุ่มอัญมณีธรรมชาติ เช่น เพทายไร้สี แซปไฟร์ไร้สี และเพชรสังเคราะห์ที่ทำขึ้นมา ซึ่งอัญมณีทดแทนและเพชรสังเคราะห์เหล่านี้มีราคาไม่สูง ผู้บริโภคมักจะซื้อมาใช้ประดับเพื่อความสวยงาม แต่ไม่นิยมเก็บเป็นทรัพย์สิน ทั้งนี้ ยอมรับว่าในปัจจุบันการผลิตเพชรสังเคราะห์มีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น จากการพัฒนาทางเทคโนโลยีอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ต้นทุนการผลิตเพชรสังเคราะห์ต่ำลงอย่างมาก ทำให้มีผู้นำเพชรสังเคราะห์มาจำหน่ายในตลาดมากขึ้น แม้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภคที่ทำให้มีทางเลือกในการเลือกซื้อได้มากขึ้น แต่เพชรที่เลือกซื้อเป็นเพชรแท้ เพชรสังเคราะห์ หรืออัญมณีทดแทนอาจจะมีปัญหาในภายหลังได้ จึงต้องระวัง ดังนั้น ในการซื้อขายเพชร มีการปะปนของเพชรสังเคราะห์กับเพชรธรรมชาติ โดยเฉพาะเพชรที่มีขนาดเล็กหรือเพชรมีลี ที่ซื้อขายกันครั้งละหลายเม็ดสามารถนำมาตรวจสอบได้ที่จีไอที ซึ่งมีห้องปฏิบัติการตรวจสอบระดับมาตรฐานสากล สามารถตรวจสอบแยกเพชรธรรมชาติออกจากเพชรสังเคราะห์ และยังได้รับใบรับรองจากจีไอทีช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้ทั้งกับผู้ประกอบการและผู้บริโภคที่จะได้สินค้าดีมีคุณภาพ อย่างไรก็ตาม พลอยสีที่มีการค้าขายกันในปัจจุบันพบว่า มีการปรับปรุงคุณภาพโดยการเผาพลอย หรือที่เรียกกันติดปากว่า การหุงพลอย ซึ่งเป็นการใช้ความร้อนในการเปลี่ยนสีหรือเพิ่มความสะอาดของเนื้อพลอย ทำให้พลอยสวยงามขึ้น และมีจำนวนมากกว่าพลอยที่ไม่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ ซึ่งหายากและมีราคาสูง โดยการซื้อขายพลอยที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ ผู้ขายต้องระบุให้ชัดเจน เพื่อให้ผู้บริโภคได้ทราบถึงความเป็นมาของอัญมณี แต่หากไม่แน่ใจ ทั้งผู้ขาย ผู้บริโภค ก็ควรจะนำไปตรวจสอบก่อน เพราะการปรับปรุงคุณภาพอาจจะตรวจด้วยตาเปล่าไม่ได้ ต้องใช้การตรวจสอบผ่านห้องปฏิบัติการ โดยพลอยที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพด้วยการเผา มีหลายประเภท เช่น ทับทิม ไพลิน เขียวส่อง บุษราคัม แทนซาไนต์ อะความา-รีน ทัวร์มาลีน และเพทาย และยังมีการย้อมสี การอาบรังสี การใส่สารโพลีเมอร์ ซึ่งวิธีการปรับปรุงคุณภาพในแต่ละแบบขึ้นอยู่กับชนิดของพลอย โดยการย้อมสี เหมาะกับหยก เทอร์คอยส์ ลาปิสลาซูรี การอาบรังสี เหมาะกับโทแพสสีฟ้า ทัวร์มาลีนสีแดงชนิดรูเบลไลท์ เบริลสีทอง เป็นต้น ส่วนการปรับปรุงคุณภาพด้วยการใส่สารโพลีเมอร์ เช่น น้ำมัน ให้เข้าไปอุดตามรอยแตกร้าวในพลอยเพื่อบดบังรอยแตกและทำให้พลอยสวยขึ้น พบมากในมรกต และ หยก เป็นต้น ทั้งนี้ เพื่อเพิ่มความมั่นใจในการซื้อขายอัญมณีและเครื่องประดับ จีไอทีขอแนะนำให้ผู้บริโภคซื้อสินค้าจากร้านที่ได้รับตรารับรอง BWC หรือซื้อด้วยความมั่นใจ โดยปัจจุบันมีร้านค้าที่ได้รับการรับรองแล้วกว่า 100 รายทั่วประเทศ ซึ่งสินค้าที่ซื้อหาจากร้านเหล่านี้ ไม่เพียงแต่ได้ของดี มีคุณภาพ แต่ยังมีใบรับรองคุณภาพเป็นเครื่องรับประกันอีกด้วย