“นมแม่ ถือเป็นอาหารที่มีคุณค่าที่สุดสำหรับลูก มีสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด ที่มีประโยชน์ต่อการเจริญเติบโต พัฒนาสมอง จอประสาทตา ทำให้เด็กสามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว นมแม่ในระยะ 1-7 วันแรก จะมียอดน้ำนมที่เรียกว่า หัวน้ำนม หรือโคลอสตรัม ถือเป็นยอดอาหารที่อุดมไปด้วยสารอาหารครบถ้วน อีกทั้งเป็นช่วงที่น้ำนมแม่มีภูมิคุ้มกันสูงสุด เด็กควรได้กินหัวน้ำนมเพราะเปรียบเสมือนได้รับวัคซีนหยดแรกของชีวิต เพราะเด็กแรกเกิดจะยังไม่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันให้กับตนเองได้ ทารกที่ได้กินนมแม่จึงมีภูมิต้านทานในการต่อต้านเชื้อโรค และช่วยลดอัตราเสี่ยงของการเกิดโรคต่างๆ เช่น การติดเชื้อของระบบทางเดินอาหาร การติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ ลดภาวะเสี่ยงต่อโรคภูมิแพ้ หอบหืด หูอักเสบ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังพบว่าทารกที่กินนมแม่มี การพัฒนาความสามารถทางสมองดีกว่าทารกที่ไม่กินนมแม่” รองอธิบดีกรมอนามัย กล่าว   จากการศึกษา พบว่านมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุด เพราะมีสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด มีสารช่วยสร้างเซลล์สมอง เส้นใยประสาทสมอง และจอประสาทตา มีภูมิต้านทานโรค ทำให้ลูกน้อยแข็งแรง สุขภาพดี ไม่เจ็บป่วยบ่อย ทำให้เด็กที่กินนมแม่มีระดับพัฒนาการและความฉลาด ไอคิวดีกว่าเด็กที่กินนมชนิดอื่น การให้อาหารอื่นแก่ทารกก่อนวัยอันควรเป็นการให้สิ่งแปลกปลอม เพราะร่างกายทารกยังไม่สามารถย่อยได้ อาจทำให้เกิดท้องร่วงหรือเกิดอาการแพ้ได้   แม่ควรเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพียงอย่างเดียวอย่างน้อย 6 เดือน โดยไม่ต้องกินอาหารอื่นเลยแม้แต่น้ำ และเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ควบคู่กับอาหารตามวัยจนลูกอายุครบ 2 ปีหรือนานกว่านั้น นอกจากนี้ระหว่างการให้นมลูก คุณแม่ต้องอุ้มลูกไว้ในอ้อมกอด ถ้าลูกกินนมแม่ทุกวัน ลูกอยู่ในอ้อมกอดแม่เหมือนการสร้างสัมพันธ์สายใยรักที่ดีกับลูกด้วย ทำให้รู้สึกอบอุ่นจากการสัมผัสทางกาย สร้างความผูกพัน มอบความรัก ความห่วงใยระหว่างแม่กับลูกน้อยมากยิ่งขึ้น และทำให้ลูกได้รับภูมิคุ้มกันและสารอาหารที่มีประโยชน์ ทำให้มีสุขภาพแข็งแรง อีกทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงของการเป็นมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่ ดังนั้นการให้นมแม่จึงดีต่อสุขภาพทั้งลูกและแม่ด้วย   สำหรับแม่ที่อยากจะกลับมาหุ่นดีและกระชับ ขอย้ำว่ายังไม่ต้องลดปริมาณอาหาร แต่จะต้องเพิ่มมากกว่าตอนตั้งครรภ์ เพราะยังต้องให้ลูกกินนมแม่อยู่ จึงควรรับประทานให้เหมาะสม เลือกอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่และแต่ละหมู่ให้หลากหลาย หมั่นออกกำลังกายเป็นประจำก็สามารถช่วยให้มีรูปร่างกลับมาดีเหมือนเดิม โดยแม่ที่เพิ่งคลอดควรออกกำลังกายแบบเบาๆ อย่าหักโหม   แพทย์หญิงอัมพร เบญจพลพิทักษ์ รองอธิบดีกรมอนามัยและโฆษกกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า สืบเนื่องจากสัปดาห์เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ กรมอนามัยพบว่าแม่ส่วนหนึ่งน้ำนมไม่เพียงพอ แนะสร้างเสริมโภชนาการ กินผักช่วยเพิ่มน้ำนม ซึ่งหัวใจสำคัญของคุณแม่หลังคลอด ควรกินอาหารหลากหลายครบ 5 หมู่ในแต่ละมื้อในปริมาณที่เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย หากกินอาหารมื้อหลักได้น้อย ควรเพิ่มมื้อว่างที่มีประโยชน์ เพื่อให้ได้พลังงานเพียงพอ เพิ่มโปรตีน ไอโอดีน ธาตุเหล็ก แคลเซียม โฟเลท เพราะหญิงให้นมบุตรต้องการพลังงานมากกว่าคนปกติ 500 กิโลแคลอรี   คุณแม่ที่กินอาหารครบทุกหมู่ สุขภาพร่างกายแข็งแรงและไม่เครียด น้ำนมก็จะมีเพียงพอสำหรับลูกน้อย โดยเฉพาะควรเลือกอาหารเพื่อเพิ่มปริมาณน้ำนม ซึ่งมีผัก 5 ชนิดเป็นอาหารประเภทหลัก ได้แก่   1) หัวปลีมีธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัสมาก ช่วยบำรุงน้ำนมได้ดี ได้แก่ แกงเลียง ยำหัวปลี ทอดมันหัวปลี ต้มข่าไก่ใส่หัวปลี หัวปลีชุบแป้งทอด ต้มหัวปลีจิ้มกับน้ำพริก   2) ขิงอุดมด้วยแคลเซียม วิตามินเอ วิตามินบี ช่วยขับเหงื่อขับลม ไล่ความเย็น แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ช่วยให้เจริญอาหาร ซึ่งแม่หลังคลอดยังมีน้ำคาวปลาอยู่ การกินขิงช่วยให้ร่างกายอบอุ่น ได้แก่ มันต้มขิง ปลาผัดขิง ยำปลาทูใส่ขิง   3) ใบกระเพรา มีแคลเซียมและฟอสฟอรัสสูง แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม บำรุงธาตุ เพิ่มน้ำนม ได้แก่ ผัดกระเพราหมู ไก่ ปลา ต้มจืดใบกระเพราหมูสับ   4) ฟักทอง อุดมไปด้วยวิตามินเอ ฟอสฟอรัส และเบต้าแคโรทีน ได้แก่ แกงเลียง ฟักทองนึ่ง ฟักทองผัดไข่ แกงบวดฟักทอง และ   5) กุ้ยช่าย ทั้งต้นและใบช่วยบำรุงน้ำนม ได้แก่ กินแนมกับผัดไทย กุ้ยช่ายทอด ผัดกุ้ยช่ายตับ นอกจากนี้ยังมีใบแมงลัก ตำลึง พริกไทย กานพลู มะละกอ พุทรา ช่วยสร้างน้ำนมได้ดี