การขับเคลื่อนเศรษฐกิจในกลุ่มประเทศภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) พึ่งพิงพลังงานเชื้อเพลิงจากฟอสซิลถึง 83% ในปี 2563 เทียบกับพลังงานหมุนเวียนที่มีเพียง 14.2% ส่งผลให้จำเป็นต้องหาแหล่งพลังงานทดแทนที่ไม่ใช่ฟอสซิล

ความเสี่ยงต่อความมั่นคงทางพลังงานเมื่อเกิดวิกฤติราคาน้ำมัน ทำให้กำลังการผลิตลดลง ตรงกันกับกับอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจในกลุ่มประเทศอาเซียนกลับมีอัตราการเติบโตที่รวดเร็ว นั่นเท่ากับว่าความต้องการพลังงานต้องเพิ่มขึ้นตามการเติบโต ทั้งกลุ่มจึงต้องวางแผนสร้างความมั่นคงทางพลังงาน พึ่งพาพลังงานทางเลือกหรือพลังงานหมุนเวียนเพิ่มขึ้น เพราะมาจากธรรมชาติทรัพยากรภายในประเทศ

สำหรับอัตราการบริโภคพลังงานพลังงานในกลุ่มประเทศอาเซียนในช่วง 20 ปีที่ผ่านมาเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 3%ต่อปี และมีแนวโน้มความต้องการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องไปจนถึงปี 2573 โดยพลังงานเชื้อเพลิงฟอสซิล มีการใช้เป็นหลักสัดส่วน 83% ในปี 2563 โดยพลังงานหมุนเวียนมีเพียง 14.2%

ทางข้อมูลวิจัยจากศูนย์พลังงานอาเซียน พบว่าในปี 2593 น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ และถ่านหินมีสัดส่วนการใช้ 88% ของพลังงานหลักทั้งหมด นั่นเท่ากับว่าพลังงานเขื้อเพลิงจากฟอสซิลจะยังคงเป็นตัวหลักในการนำมาใช้

“การพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลอย่างมากมีวามเสี่ยงของภูมิภาค เมื่อเกิดความผันผวนทางราคาราคาพลังงานและข้อจำกัดด้านอุปทาน" Zulfikar Yurnaidi ผู้จัดการฝ่ายการสร้างแบบจำลองพลังงานและการวางแผนนโยบายของศูนย์พลังงานอาเซียน กล่าว

ความผันผันและไม่แน่นอนของวิกฤติสงคราม และการเมือง เศรษบกิจในโลก เช่น การแพร่ระบาดและการรุกรานยูเครนของรัสเซีย ทำให้ราคาน้ำมันสูงที่สุดในรอบ 10 ปี ที่ผ่านมา และในสัปดาห์ที่ผ่านมาราคาน้ำมันพุ่งขึ้น เกือบ 6% เนื่องจากเกิดความตึงเครียดในโจมตีของกลุ่มฮามาสในอิสราเอล

“กำลังการผลิตทางการเงินของเราแตกต่างจากยุโรป เราไม่สามารถเสนอราคาสูงกว่าทุกคนเพื่อให้ได้อุปทานก๊าซของเราเอง” Yurnaidi กล่าว
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ภาคพลังงานก๊าซและถ่านหินของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้ขยายตัวตามการเติบโตของพลังงาน ทำให้ตลาดเหล่านี้เผชิญกับราคาเชื้อเพลิงฟอสซิลที่ผันผวนมากขึ้นในตลาดต่างประเทศ" David Thoo นักวิเคราะห์พลังงานและพลังงานคาร์บอนต่ำของ BMI Fitch Solutions กล่าว

"โดยรวมแล้ว นโยบายและแนวโน้มของภูมิภาคแสดงให้เห็นว่าประเทศต่างๆ มีความกระตือรือร้นที่จะเปลี่ยนมาใช้พลังงานสะอาด"

หากประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไม่ค้นพบที่สำคัญหรือเพิ่มโครงสร้างพื้นฐานการผลิตที่มีอยู่ ภูมิภาคนี้จะกลายเป็นผู้นำเข้าก๊าซธรรมชาติสุทธิภายในปี 2568 และถ่านหินภายในปี 2582 ศูนย์พลังงานอาเซียนประเมิน นั่นจะทำให้ราคาเชื้อเพลิงฟอสซิลสูงขึ้นและทำให้ผู้บริโภคเกิดความเครียดมากขึ้นเพื่อป้องกันสิ่งนี้ ภูมิภาคนี้จะต้องกระจายแหล่งพลังงานเพื่อการเติบโตทางเศรษฐกิจและความมั่นคง Yurnaidi กล่าว

ตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ส่วนใหญ่ (หากไม่ใช่ทั้งหมด) มีความก้าวหน้าในการประกาศเป้าหมายพลังงานทดแทน และกำหนดแผนการเปลี่ยนแปลงพลังงานคาร์บอนต่ำของพวกเขา Thoo กล่าว
“โดยรวมแล้ว นโยบายและแนวโน้มของภูมิภาคแสดงให้เห็นว่าประเทศต่างๆ กระตือรือร้นที่จะเปลี่ยนมาใช้พลังงานสะอาด” Yurnaidi กล่าว

การเปลี่ยนผ่านพลังงานจากมาเลเซียไปยังอินโดนีเซีย

มาเลเซีย

มาเลเซียเปิดตัวแผนงานการเปลี่ยนผ่านพลังงานแห่งชาติในเดือนกรกฎาคม ซึ่งจะขยายกำลังการผลิตพลังงานทดแทน และลดการพึ่งพาการนำเข้าก๊าซธรรมชาติที่เพิ่มขึ้น ตามที่กระทรวงเศรษฐกิจระบุว่า เตรียมดำเนินการโครงการสำคัญ 10 โครงการ รวมถึงแผนการสร้างโรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ขนาด 1 กิกะวัตต์ ซึ่งใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แปลงแสงแดดสู่พลังงานได้โดยตรง
การพัฒนาพลังงานแสงอาทิตย์ยังคงเป็นภาคส่วนที่มุ่งเน้นมากที่สุดจากแผนพลังงานหมุนเวียนของมาเลเซียตั้งแต่ปี 2554 โดยมีกำลังการผลิตติดตั้งที่มีอัตราการเติบโตต่อปีที่ 48% ตามการระบุของทางการ

สำหรับโครงการอื่นๆ ได้แก่ โซนพลังงานทดแทนแบบบูรณาการ สวนพลังงานแสงอาทิตย์ขนาดใหญ่แบบรวมศูนย์ 5 แห่ง และโรงงานผลิตไฮโดรเจนสีเขียว 3 แห่ง โครงการเหล่านี้จะใช้ประโยชน์จากศักยภาพพลังงานหมุนเวียนทางเทคนิคประมาณ 290 กิกะวัตต์ของมาเลเซีย เพื่อสร้างระบบพลังงานคาร์บอนต่ำที่มีความยืดหยุ่นมากขึ้น กระทรวงพลังงานกล่าว

เวียดนาม

ในเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา เวียดนามได้ประกาศแผนพัฒนากำลังไฟฟ้าฉบับที่ 8ซึ่งเป็นความมุ่งมั่นที่จะเพิ่มพลังงานลมและก๊าซธรรมชาติ และค่อยๆ ทยอยลดการพึ่งพาถ่านหิน โดยแหล่งพลังงานหมุนเวียนที่จะพัฒนา ได้แก่ พลังงาน แสงอาทิตย์ คาดว่าจะตอบสนองความต้องการพลังงานภายในประเทศอย่างน้อย 31% ในปี 2573

สำหรับ โรงงานถ่านหินทั้งหมดจะต้องเปลี่ยนมาใช้เชื้อเพลิงทดแทน หรือหยุดดำเนินการภายในปี 2593 แม้ว่าถ่านหินจะยังคงเป็นแหล่งพลังงานหลัก จะลดให้มีสัดส่วนการใช้ 20% ของพลังงานผสมทั้งหมดของประเทศในปี 2573 แต่จะลดลงจากเกือบ 31%

สิงคโปร์

แผนเศรษฐกิจสีเขียวปี 2566 ของสิงคโปร์เน้นไปที่การใช้พลังงานหมุนเวียนเช่นเดียวกัน โดยตั้งเป้าที่จะเพิ่มการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ให้ได้อย่างน้อย 2 กิกะวัตต์ภายในปี 2573 ซึ่งจะตอบสนองความต้องการไฟฟ้าประมาณ 3% ของความต้องการไฟฟ้าที่คาดการณ์ไว้ โดย ประมาณ 95% ของการใช้ไฟฟ้าในสิงคโปร์ผลิตจากก๊าซธรรมชาติ ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานเชื้อเพลิงฟอสซิล

แม้ว่าข้อจำกัดทางภูมิศาสตร์ของสิงคโปร์จะจำกัดทางเลือกในการใช้พลังงานหมุนเวียนโดยมีทางออก คือ การติดแผงโซลาร์เซลล์บนชั้นดาดฟ้า รวมถึงการนำเข้าไฟฟ้าและไฮโดรเจนจากประเทศอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพื่อลดการพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิล

เมื่อปีที่แล้ว Keppel Electric ของสิงคโปร์ได้ลงนามในข้อตกลงระยะเวลา 2 ปีกับลาวเพื่อนำเข้าไฟฟ้าพลังน้ำหมุนเวียนขนาด 100 เมกะวัตต์ผ่านประเทศไทยและมาเลเซีย ถือเป็นการนำเข้าพลังงานหมุนเวียนครั้งแรกของสิงคโปร์ ตามสัญญาการค้าไฟฟ้าข้ามพรมแดนแบบพหุภาคีครั้งแรกที่เกี่ยวข้องกับสมาชิกอาเซียนสี่ประเทศสื่อ

“เป็นที่ชัดเจนว่าภูมิภาคนี้เข้าใจถึงบทบาทของความน่าเชื่อถือและความสามารถในการฟื้นตัวด้านพลังงาน ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงด้านพลังงานต่างๆ” Yurnaidi กล่าว

ฟิลิปปินส์

ตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กำลังมองหาที่จะดึงดูด บริษัทต่างชาติที่มีความเชี่ยวชาญด้านพลังงานหมุนเวียนเพื่อพัฒนาภาคส่วนพลังงานหมุนเวียน Thoo จาก BMI กล่าว

“พลังงานหมุนเวียน ของอาเซียนมีการพัฒนาค่อนข้างน้อยกว่าตลาดจีนและทวีปตะวันตก” เขากล่าวเสริม

ในเดือนพฤศจิกายน ฟิลิปปินส์ยกเลิกข้อกำหนดการเป็นเจ้าของฟิลิปปินส์ ในแหล่งพลังงานหมุนเวียนบางประเภท โดยอนุญาตให้นักลงทุนต่างชาติเป็นเจ้าของโครงการที่เกี่ยวข้องกับพลังงานแสงอาทิตย์ ลม พลังน้ำ หรือพลังงานในมหาสมุทรได้อย่างเต็มที่ ตามที่ สำนักงานกฎหมายระหว่างประเทศ Baker McKenzie ระบุ บริษัทต่างชาติสามารถเป็นเจ้าของโครงการพลังงานดังกล่าวได้เพียง 40%

ในอดีตการเป็นเจ้าของจากต่างประเทศเป็นสิ่งสำคัญในการอำนวยความสะดวกในโครงการผลิตพลังงานลมหมุนเวียนในฟิลิปปินส์ ซึ่งมีศักยภาพในการติดตั้งพลังงานลมนอกชายฝั่งได้ 21 กิกะวัตต์ภายในปี 2583 ตามรายงานของ ธนาคารโลก ซึ่งเทียบเท่ากับประมาณหนึ่งในห้าของแหล่งจ่ายไฟฟ้า รายงานระบุ

รายงานระบุว่า ฟิลิปปินส์พึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลนำเข้าเป็นอย่างมาก ส่งผลให้เสี่ยงต่อข้อจำกัดด้านอุปทานและราคาที่สูงขึ้น แต่ธนาคารโลกกล่าวว่า บริษัทต่างชาติสามารถนำความรู้และประสบการณ์ของตนมาสู่โต๊ะการวางแผน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการช่วยให้โครงการพลังงานทดแทนย้ายจากก่อนการพัฒนาไปสู่ขั้นตอนต่อมาที่เกี่ยวข้องกับค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้น

อินโดนีเซีย

อินโดนีเซีย ได้เปิดให้ต่างชาติเข้าไปลงทุนด้านพลังงานหมุนเวียน จึงเกิดโครงการส่งไฟฟ้า การจำหน่ายไฟฟ้า และการผลิตไฟฟ้า ( ที่มีกำลังการผลิตมากกว่า 1 เมกะวัตต์) ได้ 100% ตามรายงานของ Asia Business Law Journal

“เรามองในแง่ดีว่าจะมีการลงทุนจากต่างประเทศจำนวนมากเข้ามาในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า ส่งผลให้มีโครงการพลังงานหมุนเวียนมากขึ้นในภูมิภาค” Yurnaidi กล่าว

ที่มา: https://www.cnbc.com/2023/10/17/southeast-asia-looks-to-renewable-power-for-energy-security.html