ภาพที่เห็นจนชินตาของชาวไทย คือในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงหนีบแผนที่ด้วยพระกร ส่วนพระหัตถ์ถือดินสอเพื่อจดรายละเอียดต่างๆ ตลอดเวลา...

ในการประกอบพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในท้องที่ทุรกันดาร ภาพที่เห็นเสมอมาคือพระองค์ทรงหนีบแผนที่ด้วยพระกร ส่วนพระหัตถ์ถือดินสอเพื่อจดรายละเอียดต่างๆ อยู่ตลอด

โดยท่านปราโมทย์ ไม้กลัด อดีตอธิบดีกรมชลประทาน ที่ได้ถวายงานในหลวงรัชกาลที่ 9 ในด้านการจัดการน้ำนานหลายปี ได้นำลายพระหัตถ์ส่วนหนึ่งที่ทรงบันทึกรายละเอียดการทรงงานมาเปิดเผยให้ได้รับรู้

ลายพระหัตถ์ทรงวางโครงการลุ่มน้ำปาย

สำหรับลายพระหัตถ์นี้ ท่านปราโมทย์ ไม้กลัด เรียกว่า “จดหมายน้อย” ซึ่งเป็นรายละเอียดการทรงงานที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงศึกษาสภาพภูมิประเทศจากแผนที่ ลำห้วย ลำน้ำ ในเขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ลักษณะแบบนี้พระองค์ทรงงานในห้องทรงงาน จากการทอดพระเนตรแผนที่แล้วเขียนเป็นแนวพระราชดำริขึ้นมา

จากนั้นทรงคิดโครงการตามแนวพระราชดำริที่อำเภอปาย ว่าสมควรพิจารณาสร้างฝายทดน้ำแม่ของ และที่อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน น่าจะทำเขื่อนเก็บกักน้ำและฝาย

ทรงเขียนพิกัด (จุดสกัดบนแผนที่) ที่เห็นเป็นภาษาอังกฤษและตัวเลขกำกับ ทรงกำหนดมา 3 ตำแหน่ง ที่จะสร้างในลำน้ำ 3 สายด้วยกัน

จากนั้นได้พระราชทานจดหมายน้อยใบนี้มายังกรมชลประทาน เพื่อดำเนินงานสำรวจตรวจสอบ ไปคิดพิจารณาต่อว่าทำแล้วจะเหมาะสมหรือไม่อย่างไร

จากจดหมายน้อยฉบับนี้ ทำให้เกิดฝายทดน้ำ สร้างประโยชน์ให้กับเกษตรกรและราษฎรในจังหวัดแม่ฮ่องสอนอย่างมากมายในเวลาต่อมา

ลายพระหัตถ์ทรงวางโครงการลุ่มน้ำปราจีนบุรี

เป็นลายพระหัตถ์ลักษณะเดียวกันกับภาพแรก ทรงศึกษาแผนที่ สภาพความสูงต่ำในลุ่มน้ำปราจีน จังหวัดปราจีนบุรี ที่มีอยู่หลายลำห้วย

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงมีพระราชดำริว่าที่บริเวณลำห้วยพระปรง สมควรที่จะสร้างเขื่อนเก็บกักน้ำไว้ ระดับน้ำสูงเท่าไหร่ เขื่อนสูงเท่าไหร่ จะได้พื้นที่รับน้ำฝนเท่าไหร่ ทรงคิดมาเสร็จสรรพ

ต่อจากนั้นมาที่ลำห้วยโสมง ซึ่งมี 3 พิกัด เช่นเดียวกัน ทรงบอกรายละเอียดพิกัดตำแหน่งต่างๆ ของลุ่มน้ำ แค่ทอดพระเนตรจากแผนที่แผ่นหนึ่งก็ได้งานออกมา

นี่เป็นอีกหนึ่งในเอกสาร ซึ่งเป็นงานที่พระองค์ท่านทรงวางโครงการเอง ซึ่งงานลักษณะนี้มีอยู่เป็นประจำ

และเมื่อกรมชลประทานไปสำรวจแล้ว ส่วนใหญ่สามารถทำได้อย่างเหมาะสมและได้ประโยชน์ต่อส่วนรวมมากมายตามพระราชประสงค์ ซึ่งเกิดประโยชน์เป็นอย่างมากกับราษฎรในพื้นที่

เรียบเรียงจาก : หนังสือการทรงงานของพ่อในความทรงจำ (เล่ม 2)

ข่าวอื่นที่น่าสนใจ
กษัตริย์ที่ไม่เคยถือพระองค์ ในหลวง ร.9 กับ “ชาวเขาและเหล้าต้ม”