“ผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติหนองบัวแดง” มรดกภูมิปัญญาชัยภูมิ “ออร์แกนิก” ทุกขั้นตอนการผลิต

by ThaiQuote, 3 มีนาคม 2564

มรดกภูมิปัญญาอีสานแดนใต้ “ผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติหนองบัวแดง” โดดเด่นเรื่องความสวยงามคงเอกลักษณ์ดั้งเดิม ลวดลายโบราณวัฒนธรรมท้องถิ่นชัยภูมิ ย้อมจากวัสดุธรรมชาติ ไร้สารเคมี “ออร์แกนิก” ทุกขั้นตอนการผลิต

ภูมิปัญญาด้านการทอผ้าถือเป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของชาวอีสานที่สืบต่อกันมาเนิ่นนาน เชื่อกันว่าวัฒนธรรมนี้มีมาตั้งแต่ช่วงต้นของยุคโลหะหรือประมาณ 6,000 ปีมาแล้ว ถือเป็นงานจำเป็นที่ผู้หญิงชาวอีสานต้องเรียนรู้และเพื่อนำไปนุ่งห่มในชีวิตประจำวัน ใช้ในพิธีการทางศาสนา หรือเป็นสินค้าเพื่อแลกเปลี่ยนในด้านเศรษฐกิจ

ซึ่งแต่ละจังหวัดในภาคอีสานจะมีกรรมวิธีการทอผ้า ลักษณะและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง แตกต่างกันไป ไม่ว่าจะเป็นผ้าขิดของทางอีสานเหนือ ผ้าไหมมัดหมี่จากอีสานกลาง ผ้าไหมมัดหมี่เส้นพุ่งอีสานใต้ หรือผ้าไหมแพรวาของชาวภูไท ถือเป็นงานหัตถกรรมขั้นสูงที่มีคุณค่า ส่งเสริมเศรษฐกิจ เป็นได้ทั้งอาชีพหลักและอาชีพเสริมสร้างรายได้ให้กับผู้ทอได้เป็นอย่างดี

ดังเช่น “ชุมชนหนองบัวแดง” จังหวัดชัยภูมิ ก็เป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่มีความเป็นเลิศในการผลิตผ้าทอ ซึ่งการทอผ้าของคนชัยภูมินั้นเป็นภูมิปัญญาที่สั่งสมมานาน ตั้งแต่ช่วงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ ชาวชัยภูมิได้ผลิตผ้าไหมอย่างดีเพื่อส่งเครื่องบรรณาการไปถวายที่เมืองหลวง (กรุงเทพฯ) และเวียงจันทน์ ประเทศลาว

ประกอบกับชาวชัยภูมิเป็นผู้มีศิลปะ มีการคิดค้นลายมัดหมี่จากสิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบตัว มาออกแบบเป็นลายผ้ากว่า 539 ลาย และมีการพัฒนาเรื่องผ้า จากผ้าไหม ไปสู่ผ้าฝ้าย และยกระดับสู่การผลิตผ้าฝ้ายย้อมสีธรรมชาติปลอดสารพิษ (ฝ้ายออร์แกนิก) จนมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักของผู้คนทั่วไปในปัจจุบัน

สำหรับเอกลักษณ์ของชุมชนหนองบัวแดง คือการทอผ้าแบบปลอดสารพิษ โดยสืบสานมาจากภูมิปัญญาดั้งเดิมของคนในชุมชน ทั้งการทอและลงลวดลายบนผืนผ้าที่ย้อมจากวัสดุจากธรรมชาติ สีดำจากผลมะเกลือ สีม่วงจากเปลือกมังคุด สีเหลืองจากเปลือกประโหด สีเทาจากผลตะโก / โคลน สีคราม-สีฟ้า จากใบคราม และสีแดง-ชมพู จากครั่ง

สำคัญก็คือ ใช้วัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่นทั้งหมด อีกทั้งมีกระบวนการผลิตเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ใช้วัสดุจากธรรมชาติในทุกขั้นตอน ไร้สารเคมี

ผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติหนองบัวแดง สืบสานภูมิปัญญาการทอผ้าคงไว้ซึ่งลวดลายแบบโบราณที่เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นลงอบนผืนผ้าที่ย้อมสีด้วยวัตถุดิบจากธรรมชาติ สร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์หลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็น ผ้ามัดหมี่ย้อมสีธรรมชาติ ผ้าซิ่นโบราณย้อมโคลน กางเกงเล เสื้อ-ผ้าสำเร็จรูปสำหรับเด็กและผู้ใหญ่ ผ้าคลุ่มไหล่ โดดเด่นในเรื่องความงดงาม ได้รับความนิยมมากทั้งในและต่างประเทศ มีวางจำหน่ายทั่วไปเป็นสินค้า Otop และหาซื้อได้ผ่านทางออนไลน์